قزوین، تمدنی 9 هزار ساله

قزوین زیبا در مرکز ایران باغ‌شهری است که ساختش را به شاپور ذوالاکتاف نسبت می‌دهند. زمانی که مشغول قزوین گردی هستید خود را در شهری حیاتی در مسیر جاده ابریشم پیدا می‌کنید. شهری که پایتخت 57 ساله صفویان و پایتخت خوشنویسی ایران به حساب می‌آید. صدها تپه باستانی در قزوین وجود دارند که گواهی بر تمدن 9 هزار ساله یکجانشینی در این دشت حاصلخیز هستند.

با توجه به پیشینه تاریخی و موقعیت استراتژیک جغرافیایی قزوین باید انتظار دیدنی‌های بسیاری را از این شهر داشته باشید. زمانی که مشغول قزوین گردی هستید متوجه درستی انتظار خود می‌شوید. شهر زیبای قزوین با جاذبه‌های بالا شما را به مهمانی خود دعوت می‌کند و سفری به یاد ماندنی را برای شما رقم خواهد زد.

سفر به قزوین شما را به دژ افسانه‌ای خداوندگار الموت، پیشینه تاریخی‌ای فراتر از تصور، طبیعتی روحبخش و تماشای هنری ناب می‌برد. قزوین با دارا بودن مناطق دیدنی طبیعی، آثار تاریخی و هنری بسیار، طیف وسیعی از گردشگران را به سمت خود جذب می‌کند. اگر علاقه‌مند به طبیعت گردی هستید و یا اینکه تور لوکس برای‌تان جذاب‌ است، قزوین با دارابودن قابلیت‌ها و امکانات بسیار، میزبان مناسبی برای شما است.

جاهای دیدنی قزوین

قلعه الموت، آشیانه عقاب

نام الموت یادآور دژی است که سال‌های سال نمادی از تسخیرناپذیری به حساب می‌آمد. زمانی که برای دیدار این دژ پرآوازه راهی الموت می‌شوید به کوهی می‌رسید که قلعه بر روی آن ساخته شده است. کوه شبیه شتری خوابیده است که سپاهیان ناکام بسیاری که قصد رسیدن به قله‌اش را داشتند به خاطر دارد. قلعه الموت بر بلندای کوهی قرار گرفته که تنها از سمت شمال‌شرقی امکان دسترسی دارد و به غیر از آن، دورتادور قلعه را پرتگاه‌های عمیق با شیب تند فراگرفته است. همان‌طور که می‌بینید کوهی مشرف به قلعه در نزدیکی آن دیده نمی‌شود و همین مساله بر امنیت افرادی که روزگاری در قلعه سکونت داشتند افزوده است.

این دژ مستحکم یکی از قلعه‌های باستانی ایران زمین است. زمانی که از قلعه الموت سخن گفته می‌شود اولین نامی که به ذهن شما و دیگران می‌آید نام حسن صباح است. حسن صباح در قرن 5 و اوایل قرن 6 هجری زندگی می‌کرد و به عنوان حجت امام و داعی بزرگ مذهب اسماعیلیه نزاری شناخته می‌شد. شاخه نزاریه که یکی از شاخه‌های مذهب اسماعیلیه است، هنوز هم پرجمعیت‌ترین شاخه این مذهب است. حسن صباح چندین سال در جستجوی مکانی مناسب برای فرماندهی حرکات سیاسی و نظامی خود بود تا اینکه به قلعه الموت در منطقه رودبار رسید. در آن زمان قلعه در اختیار فردی به نام مهدی علوی بود. حسن صباح توانست پس از مدتی قلعه را در اختیار خود بگیرد و با این کار دولت مستقل اسماعیلیان الموت را تاسیس کرد و شروع به قیام مسلحانه علیه سلجوقیان کرد.

قلعه الموت کجاست؟

اگر قصد بازدید از این قلعه تاریخی را دارید به سمت روستای گازرخان بروید. قلعه بر فراز صخره‌ای قرار گرفته که 200 متر از نواحی اطراف خود بلندتر است. ارتفاع صخره از سطح دریا 2163 متر است.  مساحت دژ حدود 20 هزار متر مربع است که در میان صخره‌های سرخ و خاکستری قرار گرفته است. هرچند بخش زیادی از این بنای تاریخی از بین رفته است اما قسمت‌های باقی‌مانده یادآور روزگار شکوه و رونق این بنای تاریخی است. حسن صباح به مدت 35 سال در این مکان ساکن بود  و به فرماندهی تشکیلات خود می‌پرداخت. همین مساله باعث شد تا بعد از گذر قرن‌ها، هنوز هم از او به نام خداوندگار الموت نام برده شود.

وقتی به قلعه الموت نگاه می‌کنید در نظر داشته باشید که زمانی این مکان به عنوان دژی تسخیرناپذیر در برابر مهاجمان به حساب می‌آمد. دژی که به غیر از برج غربی‌اش که از بین رفته است، سه برج دیگر آن همچنان پابرجا و قابل مشاهده‌اند. تنها راه ورود به قلعه از ضلع شمال شرقی و پایین برج شرقی است، این برج هنوز هم سالم‌ترین برج قلعه است. این قسمت با تونلی شش متری با برج جنوبی ارتباط دارد. استحکامات دفاعی که بین برج شرقی  و شمالی ساخته شده‌اند بیشتر از بقیه قسمت‌های قلعه است زیرا این منطقه محل ورود به قلعه است، حتی برج‌های کوچک‌تری هم در این قسمت تعبیه شده‌اند. همه دیوارهای قلعه دارای دیواری پشت‌بند هستند که با 8 متر ارتفاع و 2 متر عرض بر استحکام دیوارهای پیرامون قلعه می‌افزاید. ساکنین قلعه برای بالابردن امنیت، خندق‌های زیادی در اطراف قلعه ساخته‌اند که با جریان آبی از داخل قلعه، آن‌ها را پر می‌کردند. خندق جنوبی 50 متر طول و 2 متر عرض دارد، بقیه خندق‌ها بیشتر به صورت مورب هستند.

قلعه بزرگ یا قلعه بالا

وقتی مشغول قدم زدن در این مکان هستید قسمت‌های مختلف قلعه را می‌بینید. قلعه حدود 120 متر طول دارد و با توجه به شکل صخره دارای عرضی متغیر بین 10 تا 35 متر است. برای درک بهتر این مکان باید به این نکته توجه کرد که این قلعه دارای دو بخش شرقی و غربی است. بخش غربی ارتفاع بیشتری دارد و به نام قلعه بزرگ یا قلعه بالا شناخته می‌شود. سالم‌ترین دیواری که اینجا می‌بینید دیوار شرقی قلعه بزرگ است، دیواری 10 متری با ارتفاعی بین 4 تا 5 متر.

در قلعه بالا با حرکت به سمت جنوب به اتاقی می‌رسید که در صخره کنده شده است و محل نگهبانی بوده. اگر به شمال‌غرب قلعه نگاه کنید دو اتاق دیگر را هم می‌بینید که در دل سنگ کوه کنده شده‌اند. در کنار اتاق اول، دیوار شمالی قلعه با 12 متر طول و یک متر عرض و در ارتفاعی پایین‌تر از قلعه ساخته شده است. با اینکه دیوار پایین‌تر از قلعه است اما این مساله تهدیدی برای امنیت قلعه نیست، زیرا همان‌طور که می‌بینید بعد از دیوار پرتگاهی عمیق و خطرناک قرار دارد. چاله آب جالبی در اتاق اول وجود دارد که اگر آب چاله تخلیه شود دوباره از جایی پر می‌شود. به احتمال زیاد بین این چاله و حوضی که در جنوب غربی این قسمت قلعه است راهی برای عبور آب وجود دارد. کنار این حوض درخت تاک کهن‌سال و سرسبزی را می‌بینید که سال‌ها از حضورش در این مکان می‌گذرد و شاهد رازهای مگوی بسیاری بوده است. بیشتر گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که حسن صباح در این قسمت زندگی می‌کرد.

از قلعه بالا که به سمت قلعه پایین یا قسمت شرقی می‌روید به میدان‌گاهی می‌رسید که با دیواری پیرامون خود، جداکننده این قلعه بالا و قلعه پایین است. قدم در بخشی از قلعه گذاشته‌اید که در روزگاری دور، محل زندگی نظامیان و خانواده‌شان بوده است. در جایی هستید که طبیعتا در آن زمان قسمت پرجنب‌وجوش قلعه به حساب می‌آمد. در این قسمت هم به اتاق‌ها، سه آب‌انبار و ده آخور چهارپایان برمی‌خورید که همگی در داخل سنگ کوه کنده شده‌اند.

الموت نماد تسخیرناپذیری

یکی از دغدغه‌های اصلی برای قلعه‌ای که جمعیت زیادی را در خود جای داده است، تامین آب است که الموت‌نشینان با هوشمندی این مشکل را برطرف کردند. آب‌روهای بسیاری در سنگ سخت کوه کنده شده‌اند تا مسیری را برای انتقال آب از چشمه کلدر در شمال قلعه به آب‌انبارها به وجود بیاورند.

بیشترین دلیل شهرت قلعه الموت به خاطر تسخیرناپذیری‌اش و حضور اسماعیلیان در آن بود. اما این مکان به دلیل دیگری هم در زمان خود شهرت بالایی داشت. کتابخانه الموت با داشتن کتاب‌های ارزشمند و تعداد بالا یکی از گنجینه‌های مطالعاتی زمان خود به حساب می‌آمد. در کتاب تاریخ جهانگشای جوینی تعداد چنین نوشته شده که کتابخانه الموت دارای 400 هزار جلد کتاب بود.

قلعه الموت تا سال 654 هجری قمری در برابر حملات مقاومت کرد تا اینکه در این سال و با حمله مغول، قلعه سقوط کرد. هلاکوخان مغول دستور ویران کردن و به آتش کشیدن قلعه را صادر کرد و با این کار قلعه الموت به پایان دوران شکوه خود رسید. بعد از آن هم در دوران مختلف قلعه کاربری‌هایی داشت اما دیگر آبادانی و نامداری گذشته را بازنیافت.

کاخ چهل ستون، اوج هنر نگارگری مکتب قزوین

عمارت زیبایی که به نام کاخ چهل ستون قزوین می‌شناسیم یادگاری به جامانده از دوران صفویه است. در آن زمان تبریز پایتخت ایران بود که به مرزهای عثمانی نزدیک بود. شاه تهماسب صفوی که دومین شاه این سلسله است، به خاطر برطرف شدن خطر حمله عثمانی‌ها به پایتخت، تصمیم به جابجایی آن گرفت. پایتخت جدیدی که شاه تهماسب انتخاب کرد شهر قزوین بود.

انتقال پایتخت از تبریز به قزوین در سال 951 هجری قمری صورت گرفت. شاه صفوی تصمیم گرفت برای پایتخت جدید ایران، عمارتی متناسب و شاهانه بسازد. به دستور شاه، معماران باغی مربع شکل را طراحی کردند که دارای عمارت‌های باشکوه بود. وقتی به عمارت چهل ستون در این باغ برسید ساختمانی دو طبقه، زیبا و هشت ضلعی را خواهید دید که حدود 500 متر مربع مساحت دارد. عمارت چهل ستون به عمارت کلاه فرنگی هم معروف است و تنها کوشک باقی‌مانده از دورانی است که شاه تهماسب قزوین را به عنوان پایتخت انتخاب کرد.

زیبایی کاخ چهل ستون را از ورودی‌های کاخ متوجه می‌شوید. چند ورودی آجری با تزییناتی که برگرفته از نقوش ایرانی هستند همراه با کاشی‌کاری‌های دیدنی شما را به درون کاخ هدایت می‌کنند. طبقه اول از دوران صفویه به جا مانده و به شما کمک می‌کند تا شاه تهماسب را در پایتخت جدید خود تصور کنید. سالنی بزرگ که چهار اتاق متفاوت را در خود دارد و همچنین چهار ایوان که آن‌ها را در نگاه اول می‌بینید. سه حوض در این طبقه وجود دارد. در زمان رونق این کاخ، جریان هوایی که از ایوان‌ها وارد سالن می‌شد با عبور از حوض‌ها هوایی مطبوع را به وجود می‌آورد. شاید در این قسمت از قزوین گردی این تمایل را در خود ببینید که ای کاش در زمان رونق عمارت در آن حضور داشتید.

چهل ستون غرق در نور و رنگ

وقتی از راه‌پله شمالی به طبقه دوم می‌روید وارد اتاقی به نام اتاق گوشواره می‌شوید که شما را به سالنی بزرگ و پرنور می‌رساند. در این طبقه چهار اتاق گوشواره وجود دارد که در دوران قاجار به بنای اصلی اضافه شده‌اند. البته فقط یکی از آن‌ها به طبقه پایین راه دارد. پنجره‌های این طبقه چشم شما به سمت خود می‌برند. پنجره‌هایی با شیشه‌هایی به رنگ سبز، قرمز، زرد و آبی که نور را به زیبایی به درون عمارت می‌آورند. جالب است بدانید که این رنگ‌ها به ترتیب به عنوان نمادی برای چهار فصل سال، در پنجره‌ها نصب شده‌اند.

زمانی که مشغول قزوین گردی هستید و  در این کاخ به سر می‌برید به خاطر داشته باشید که نقاشی‌های دیواری اینجا شهرتی جهانی دارند. این بنا دارای سه لایه نقاشی دیواری است که در دوره‌های مختلف بر دیوارها نقاشی شدند. اولین لایه مربوط به دوران شاه تهماسب است که شاهی هنردوست بود. لایه دوم هم در زمان صفویه به وجود آمد که در این دو لایه صفوی، رنگ‌های ملایم آبرنگ دیده می‌شود. آخرین لایه نقاشی مربوط به زمان قاجار است و به خاطر استفاده از رنگ‌هایی با منشا گیاهی، درجه تندی در رنگ‌ها بالا رفته است. هنرمندان دوره صفویه استاد نقاشی مناظر عاشقانه‌ای بودند که انحناهای بدن در آن‌ها دیده می‌شود. دیوارهای طبقه اول را چنین مینیاتورهایی پوشانده بودند.

نقاشی‌ها و تزیینات زیبای دیگری را هم در این عمارت می‌بینید، مانند نقوش پرندگان یا نقاشی برگزاری جشن در باغی سرسبز و پر از گل. طلاکاری، کاشی‌کاری، درهای خاتم‌کاری شده، نقوش و طرح‌های اسلیمی که با طلا و لاجورد به وجود آمده‌اند از دیگر آثاری است که توجه به هنر و آفرینش زیبایی را در این بنا یادآور می‌شوند.

شهر زیبای قزوین پایتخت خوشنویسی ایران است و می‌توانید از تماشای مجموعه‌ای ارزشمند از آثار برجسته خوشنویسان نامدار ایران، در موزه خوشنویسی کاخ چهل ستون لذت ببرید. نمونه‌های بسیار زیبایی از خطوط نستعلیق، شکسته نستعلیق، نسخ، ثلث و تعلیق در موزه خوشنویسی قزوین در کاخ چهل ستون قابل دیدن است. دیدن این آثار ارزشمند فقط در هنگام قزوین گردی میسر است و این نکته یکی از ویژگی‌های خاص شهر قزوین است.

جشن انار قزوین

جشن انار در مناطقی از ایران که دارای باغ‌های انار هستند برای شکرگزاری از خدا و احترام به طبیعت برگزار می‌شود. قزوین هم یکی از مناطق ایران است که اقلیمی مناسب برای کاشت انار دارد. نزدیک به 840 هکتار باغ انار در این استان وجود دارد که 6800 تن انار از آن‌ها به دست می‌آید. جشن انار آمیزه‌ای دیدنی از رنگ‌های خزانی و رنگ سرخ انار است؛ حضور در این جشن لطف و صفای خاصی را برای‌تان به ارمغان می‌آورد.

اگر تمایل دارید جشن انار قزوین را از نزدیک ببینید اواخر مهرماه راهی قسمت مرزی قزوین و گیلان شوید تا به بخش رودبار الموت غربی برسید. این منطقه از قزوین دارای باغ‌های ارگانیک انار است که محبوبیت خاصی بین طرفداران انار دارد. روستای گرمسیری لات، محل برگزاری جشن انار قزوین است.  این روستا آخرین روستای قزوین است و بعد از آن استان گیلان آغاز می‌شود. حدود 100 هکتار از انارستان‌های قزوین در روستای لات قرار دارند و این روستا میزبان شایسته و مناسبی برای جشن انار قزوین است. حضور در جشن انار قزوین خاطره‌ای به یادمادنی را برای شما ایجاد می‌کند.

قزوین گردی

سفر به شهر زیبا و تماشایی قزوین جذابیت‌های خاص خود را دارد. زمانی که در منطقه الموت هستید خود را در میان افسانه‌های تاریخ می‌بینید و قلعه‌ای که خداوندگار الموت از آنجا به فرمانروایی می‌پرداخت. کمی آنسوتر انارستان‌های پربار و مردمی که با برگزاری جشن انار، از خدای خود و طبیعت سپاس‌گذاری می‌کنند. طبیعت گردی در سفر به قزوین لطفی خاص دارد و علاقه‌مندان به طبیعت گردی، استان قزوین را فراموش نمی‌کنند. کهن‌شهر قزوین با توجه به موقعیت خود همواره مسافرانی را داشته که به قول امروزی‌ها اهل تور لوکس بودند؛ هنوز هم قزوین برای کسانی که به تور لوکس علاقه دارند دارای امکانات مناسبی است.

قزوین گردی و گشت و گذار در این شهر، شما را به مهمانی روزگاری می‌برد که شهر حال و هوای دیگری داشت. شهر قزوین همیشه بین گردشگران محبوبیت خود را حفظ کرده و از مسافران بسیاری پذیرایی کرده است. اگر شما هم مسافر این شهر شوید خاطرات زیبای قزوین گردی خود را از یاد نخواهید برد.